Lịch sử hình thành

Hợp tác xã Dịch vụ Du lịch Sinh thái Vân Long được thành lập vào cuối tháng 9 năm 2019, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và hoạt động du lịch tại Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long. 

Trước đó, từ năm 1997, UBND huyện Gia Viễn đã thành lập Trạm du lịch Vân Long để khai thác tiềm năng du lịch của khu vực. Đến năm 2001, UBND tỉnh Ninh Bình quyết định thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long với diện tích 2.736 ha, thuộc địa bàn 7 xã của huyện Gia Viễn. 

Việc chuyển đổi từ Trạm du lịch sang Hợp tác xã nhằm mục tiêu chuyên nghiệp hóa và phát triển bền vững du lịch sinh thái, gắn kết chặt chẽ với công tác bảo tồn hệ sinh thái và bảo vệ môi trường tại Vân Long (nguồn từ du lịch Ninh Bình, 30.8.2023). 

Tổng quan về du lịch Vân Long

Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long, với diện tích 2,738 ha, cách thủ đô Hà Nội 82 km, cách thành phố Ninh Bình 17 km về phía Bắc. Đây là KBTTN ĐNN lớn nhất đồng bằng Bắc Bộ, đã được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam xác lập 2 kỷ lục: “Nơi có số lượng cá thể Vooc Mông trắng nhiều nhất Việt Nam”; nơi có “Bức tranh núi đá tự nhiên lớn nhất Việt Nam) – núi Mèo Cào.

Được mệnh danh là “vịnh Hạ Long không sóng”, với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, độc đáo, hoang sơ với nhứng dãy núi đá vôi nhấp nhô trùng điệp, hệ thống hang động đẹp được bao bọc bởi những đầm nước mênh mông, phẳng lạng, tĩnh mịch đến say đắm lòng người.

Cái tên “Vân Long”, với ý nghĩa “Vân” là mây, “Long” là rồng, Vân Long là nơi rồng mây hội tụ, cũng có nghĩa là nơi tụ thuỷ (vì mây và rồng đều là biểu hiện của nguồn nước). Đầm Vân Long được hình thành khi người dân địa phương đắp tuyến đê dài hơn 30km phía tả ngạn sông Đáy nhằm ngăn lụt lội, điều này đã biến Vân Long thành một vùng đất ngập nước rộng mênh mông, nơi có những đảo đá và hang động tuyệt đẹp.

Vân Long được biết tới là nơi tuy diện tích nhỏ, nhưng mức độ đa đa dạng sinh học cao, với 02 hệ sinh thái chính cùng tồn tại bao gồm: Hệ sinh thái trên cạn được hình thành từ nền Karst, hệ sinh thái đất ngập nước được hình thành ở vùng trũng mang đặc trưng cho vùng đầm lầy nước ngọt của đồng bằng sông Hồng. Điều đó đã khiến cho cảnh quan nơi đây thật độc đáo, hệ động thực vật rất phong phú và đa dạng, trong đó có nhiều loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam, IUCN và Nghị định 06 như: Lát hoa, Mã tiền, Báo gấm, rắn Hổ mang chúa, etc. Đặc biệt nơi đây từ lâu đã trở thành môi trường sống lý tưởng, an toàn của quần thể Vọoc mông trắng – loài linh trưởng quý hiếm đặc hữu của Việt Nam và là 1 trong tổng số 25 loài linh trưởng nguy cấp, quý hiếm trên toàn cầu. Không chỉ thế, Vân Long còn là môi trường sống hấp dẫn, nơi cung cấp lượng thức ăn rồi rào cho các loài chim nước bản địa và chim di cư, cũng như loài Cà cuống – một loài Côn trùng được coi gần như đã bị tuyệt chủng.

Không chỉ là KBTTN ĐNN độc đáo nhất đồng bằng sông Hồng, với hệ thống 32 hang động đẹp, trong đó hầu hết các hang vẫn còn giữ được những giá trị nguyên bản, kèm giá trị văn hóa lịch sử cao như: Hang Bóng; hang Cá; hang rùa; hang Chanh; Kẽm chăm; hang Thúi Thó, mà Vân Long còn là nơi có nhiều di tích văn hóa lịch sử hấp dẫn, được công nhận là các di tích mang tầm cỡ quốc gia và cấp tỉnh như: Động Hoa Lư, là nơi tập trận của Đinh Bộ Lĩnh trước khi dẹp yên các sứ quân để lên ngôi Hoàng Đế. Đền Thung Lá, là nơi thờ mẹ vua Đinh Tiên Hoàng. Đền thờ Tứ Vị Hồng Nương, nơi thờ 4 vị tướng của Hai Bà Trưng. Động Địch Lộng, là nơi được tôn vinh “Nam Thiện Đệ Nhị Động”, hay chùa Thanh Sơn Tự tọa lạc trên độ cao 30 m, nằm trọn trong khuôn viên đầm Vân Long.

Khám phá, trải nghiệm tại Vân Long du khách không chỉ có cơ hội được du dương trên những chiếc thuyền, thưởng ngoạn khung cảnh non nước hữu tình, thay cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, mà du khách còn được quan sát, tìm hiểu quần thể Vooc Mông trắng - loài linh trưởng  quý hiếm đặc hữu của Việt Nam, cũng như nhiều loài chim đặc trưng của vùng đầm lầy, được tham quan, tìm hiểu những di tích lịch sử in đậm dấu ấn lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam, được trải nghiệm tour quan sát đom đóm ban đêm trên đầm Vân Long, để cảm nhận được rõ nét cuộc sống về đêm của thế giới côn trùng và những vũ điệu rộn ràng của các loài ếch nhái. Được khám phá những nét văn hóa độc đáo của cộng đồng địa phương qua các tour du lịch bằng phương tiện xe Trâu, xe Bò, hay các tour đạp xe xuyên qua các bản làng thanh bình, mộc mạc, rồi lại qua các cánh đồng bao la để được tìm hiểu, cảm nhận văn hóa và cảnh quan nơi đây một cách chân thật nhất, hơn thế nữa du khách còn được trải nghiệm vẽ tranh đồng quê, thêu thùa dưới sự hướng dẫn nhiệt tình của các họa sỹ, hay các nghệ nhân lão luyện, được mua và thưởng thức những sản vật địa phương, cũng như làm quà cho người thân sau chuyến tham quan thú vị, ý nghĩa của mình tại Vân Long.

‍